Borków Stary

Wieś leżąca w gminie Żelazków, powiat kaliski. Liczy około 400 mieszkańców. Położona jest ok. 6 km. na północ od Kalisza. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1261 roku.

Kościół

Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła pochodzi z ok. 1710 roku. Wzniesiono go w konstrukcji zrębowej, jest to obiekt jednonawowy, z niższym i węższym od nawy prezbiterium zamkniętym wielobocznie. Od zachodu znajduje się dwukondygnacyjna wieża z kruchtą w przyziemiu, zwieńczona hełmem i latarnią. Patrząc na epokę w której został wzniesiony oraz jego cechy architektoniczne reprezentuje barok, styl cechujący się monumentalnością, dynamiką, bogactwem dekoracji i form ornamentalnych. Wiejskie kościółki drewniane jakby nie pasują do tego opisu, ale niech zewnętrzne ściany nas nie zmylą, to co najważniejsze znajduje się w jego wnętrzu. To tak jakby oceniać książkę po okładce.

Wspomniany styl barokowy objawia się z całą okazałością przekroczywszy progi świątyni. Tu aż czuć w powietrzu XVIII wiek! Z tego okresu pochodzą m.in. trzy ołtarze – główny oraz boczne. Wszystkie zbudowane są z drewna, do tego polichromowane ze złoceniami. W malarstwie religijnym epoki baroku dominowała tematyka mistyczno-symboliczna. Tak też jest w Borkowie. Wróćmy teraz do naszego odkrycia wzmiankowanego we wstępie. Otóż, podczas remontu przeprowadzonego w latach 1964-1966 wydobyto ze ścian zespół polichromii wykonany najprawdopodobniej tuż po wzniesieniu kościoła. Prac konserwatorskich dokonał Zbigniew Jaskowiak z Krakowa. Przez lata były one niewidoczne, a teraz znów możemy cieszyć się ich widokiem – warto pamiętać, że w naszym regionie stanowią one ogromną rzadkość. Stare kościoły kryją w sobie wiele tajemnic, niekiedy skrywanych przez wiele warstw farb, tynków, czy nawet desek i cegieł. Są to swojego rodzaju przekazy od poprzednich pokoleń. Wróćmy z powrotem do naszych malunków. Wykonano je temperą na drewnie – jest to technika malarska znana od starożytności. W wielkim skrócie polega ona na użyciu farb, których spoiwo (np. białko, żółtko, guma, lub klej) mieszane jest z żywicami i olejami. W przypadku polichromii z Borkowa Starego tworzą ją dekoracje iluzjonistyczne i patronowe pokrywające zrąb ścian prezbiterium i przedstawiające tzw. Vir Dolorum, czyli wizerunek Jezusa Chrystusa nie będącego jeszcze w chwale, lecz ukazującego rany zadane podczas ukrzyżowania. Zasiadający Mąż Boleści ma skrzyżowane i związane ręce, z trzciną w jednej z dłoni. Jego głowa jest ukoronowana cierniem. Nad drzwiami do zakrystii namalowano ozdobny portal ujęty iluzjonistycznie, czyli dążono do możliwie wiernego oddania złudzenia rzeczywistości. Za ołtarzem głównym również zobaczymy podobne malowidła, tym razem jest to przedstawienie monumentalnej kotary. Na dokładne poznanie wszystkich polichromii w kościele moglibyśmy poświęcić cały artykuł, ale oprócz niej warto zwrócić uwagę jeszcze na inne rzeczy. Spoglądając na wspominany już ołtarz główny zobaczymy XVIII-wieczną kopię obrazu Matki Boskiej „Salus Populi Romani” z rzymskiego kościoła Santa Maria Maggiore. Srebrne sukienki na obrazie z Borkowa Starego również pochodzą z tej epoki. Korona Marii unoszona jest przez parę aniołów.
Przed świątynią znajduje się Mauzoleum Chełkowskich, umieszczone tuż przy ogrodzeniu kościoła pochodzące z końca XIX wieku, wzniesione w stylu neoklasycystycznym. Wejście zostało ujęte jest parą kolumienek, a nad drzwiami znajduje się herb rodziny – Wczele.

Dwór

Klasycystyczny dwór z początku XIX wieku. Obiekt murowany, otynkowany, z piętrowym czterokolumnowym portykiem zwieńczonym trójkątnym frontonem z herbem Wczele. Wewnątrz klatka schodowa z balustradą empirową. Wokół park o powierzchni 1,9 ha. Przy bramie wjazdowej spichlerz. Obecnie własność prywatna, w trakcie remontu. Obiekt niedostępny.

Źródło: Tekst o drewnianym kościele pierwotnie opublikowany w Opiekunie, dwutygodniku Diecezji Kaliskiej,P. Anders, W. Łęcki, P. Maluśkiewicz. Słownik Krajoznawczy Wielkopolski, materiały własne, Fot. Aleksander Liebert

Drogi miłośniku Wielkopolski, jest mi bardzo miło mi, że odwiedzasz moją stronę! Jeśli pomogłem Ci znaleźć potrzebne informacje, inspiracje do dalszych podróży lub po prostu spodobało się Tobie, to co robię, będę wdzięczny, gdy wesprzesz mnie stawiając mi wirtualną kawę. Takie wsparcie pomaga mi dalej kontynuować mój projekt.