Kościan
Miasto położone w powiecie kościańskim, siedziba powiatu kościańskiego. Pierwsze informacje źródłowe o ówczesnej osadzie targowej pojawiają się w XIII wieku za czasów Przemysław I lub Przemysła II. Ze względów bezpieczeństwa osada została przeniesiona na wyspę położoną w widłach rzeki Obry. Pieczę nad ośrodkiem sprawowali polscy królowie. Prawa miejskie potwierdził w 1400 roku sam król Władysław Jagiełło. Po wielkim pożarze miasta w 1503 roku dochody z wyrębu lasu przeznaczono na odbudowę spalonego kościoła farnego. Od tego czasu aż do potopu szwedzkiego w 1655 roku miasto intensywnie się rozwijało, będąc do tego czasu silnym ośrodkiem rzemieślniczym produkującym słynne sukna znane również poza granicami kraju.
Kolejnych poważnych zniszczeń miasto doznało w XVII i XVIII wieku, a następnie w 1793 roku znalazło się pod zaborem pruskim. Dzięki uruchomieniu linii kolejowej relacji Poznań- Wrocław w 1856 roku znów nastąpił rozwój tegoż ośrodka. W 1918 roku mieszkańcy aktywnie włączyli się w powstanie wielkopolskie, dzięki czemu Kościan stał się częścią II Rzeczpospolitej. Po II wojnie światowej rozwój przemysłu, bazujący także na przedsiębiorstwach z lat międzywojennych, spowodował zwiększenie się liczby mieszkańców z niespełna 11.000 w 1950 roku do 25.000 pod koniec XX wieku.
Planujesz zwiedzanie miasta? Nocuj w Kościanie i okolicach!
Legenda
Mieszkańcy ostatecznie przywykli do tego powozowego rumoru i mogli już bez patrzenia na zegary dokładnie orientować się:, kiedy następowała północ. Odgłos wskazywał jeszcze, że karoca przelatywała w szalonym pędzie; z iście jaśniepańskim szykiem. Kilku młodych łudzi z tychże mieszkań postanowiło stwierdzić, kim jest ten asan popisujący się nocą brawurową jazdą. W tym celu zawczasu wyszli. czatować na chodnik ulicy, Zapalili papierosy i wdali się w rozmowę, aby skrócić sobie czas oczekiwania. Zrazu; stali, potem porozsiadali się, oparłszy się plecami o ścianę domostwa;, słusznie przekonani, że siedzenie nie może przecież ujemnie wpłynąć na tok czatowania. Aliści, kiedy w ich pokojach zegary wskazały za pięć minut, dwunastą, tematy rozmowy się wyczerpały, a papierosy wypaliły i całe gremium pikietujących pogrążyło się w głęboki sen. Ludzie w mieszkaniach przebywający, jak zawsze, punktualnie o dwunastej słyszeli grzmot obręczy kół: po kamieniach jezdni, tymczasem pikietujący na trotuarze nie zobaczyli, ani też nic nie usłyszeli.
(autor opowiadania – Jan Samelczak za www.koscian.pl)
Ratusz
Nie wiadomo kiedy dokładnie powstał pierwszy ratusz w Kościanie. Możliwe, że budynek pełniący funkcje miejskie mógł istnieć już w 1385 roku. Pod koniec tegoż stulecia miał tutaj funkcjonować sąd ziemski. W 1400 roku budynek miał nawiedzić sam król Władysław Jagiełło. Obecny budynek to dużo późniejsze dzieje, wcześniejsze wielokrotnie płonęły i były niszczone w wyniku wojen. Murowany budynek stojący na środku rynku powstał na początku XIX wieku, a następnie został przebudowany w nurcie klasycyzującym z inicjatywy niemieckiego burmistrza Stüwe według projektu architekta Kazimierza Rucińskiego. Ratusz posiada trzy kondygnacje i czworokątną wieżę, na której umieszczono zegar wykonany przez firmę Weissa z Głogowa. Całość kryta jest dachem naczółkowym. W momencie wykonywania zdjęć rynek i okolice były w remoncie, lecz już teraz całość sprawia bardzo sympatyczne wrażenie.
Kościół farny
Najcenniejszym zabytkiem Kościana jest kościół pw. NMP Wniebowziętej powstały w pierwszej połowie XIV wieku w miejscu wcześniejszej, zapewne jednonawowej świątyni z XIII wieku. Od połowy XIV wieku kościół znajdował się pod zarządem wspólnoty św. Jana Jerozolimskiego w Poznaniu a funkcję proboszcza sprawował komandor joanicki. Według tradycji inwestycję rozpoczęto już w 1333 roku, a w ciągu kolejnych wieków z fundacji bractw i cechów mieszczańskich dobudowano do korpusu szereg kaplic. Świątynia uległa spaleniu w 1503 roku, jednak szybko przystąpiono do odbudowy. Zapewne wtedy rozbudowano prezbiterium na trzynawowe, zamknięte siedmiobocznie, pobudowano nowe zasklepienie kościoła. Nawy wraz z kaplicami przykryto jednym, wspólnym dachem dwuspadowym.
W efekcie licznych przebudów powstała potężna świątynia murowana z cegły w układzie wedyjskim i polskim zbudowana na rzucie nieregularnego prostokąta. Halowy korpus główny świątyni jest czteroprzęsłowy z bardzo wąskimi nawami bocznymi, wzdłuż naw bocznych posiada rzędy kaplic, różnej wysokości, i głębokości. Jest to ciekawy przykład fundacji przez bogate mieszczaństwo licznych kaplic i ołtarzy. W budowli zastosowano kilka rodzajów sklepień: rzadko spotykane sklepienie siatkowe, sklepienie gwiaździste oraz sklepienia krzyżowo-żebrowe i kolebkowe. Zachowało się tutaj cenne wyposażenie pochodzące z późnego gotyku, renesansu i baroku. Najcenniejszym obiektem jest późnogotycki ołtarz Zesłania Ducha Świętego z 1507 roku wykonany w żagańskim warsztacie tzw. Mistrza z Gościszowic. Bardzo ciekawy jest również ołtarz w kaplicy św. Anny na piętrze- to późnorenesansowe dzieło powstało ok. 1625 roku. Warto zwrócić uwagę także na nagrobki. Najcenniejszym z nich jest wykonany w krakowskim warsztacie rzeźbiarskim Włocha Santa Gucciego piętrowy, podwójny nagrobek Macieja i Jadwigi Opalińskich ufundowany ok. 1590 roku. W 1949 roku wykonano polichromię wnętrza według projektu Wiktora Gosienieckiego z Poznania.
„Dom Masztalerza”
Niewielki budynek mieszkalny mieszczący się przy ulicy Masztalerza 2, powszechnie nazywany Domem Masztalerza za sprawą jego mieszkańca, Franciszka Masztalerza (1.01.1899 – 11.01.1919) wywodzącym się z Kościana powstańca wielkopolskiego, który zginął pod Rydzyną. Pierwotnym fundatorem tego ciekawego, szachulcowego budynku był mansjonarz kościański Jan Kanty Jurdziński. W głównym pomieszczeniu parteru znajduje się belka nośna z inskrypcją fundacyjną z 1735 roku. W wyniku kilku przebudów, z których ostatnia miała miejsce w okresie międzywojennym, wiele utracono z substancji historycznej. Mimo dawnym remontów budynek jest w katastrofalnym stanie technicznym. W grudniu 2020 roku grożącą zawaleniem zachodnią ścianę budynku zabezpieczono drewnianymi podporami. Na razie brak jednak innych działań mających na celu ratowanie słynnego domu.
Kościół pw. św. Ducha
Pierwsze informacje o istniejącym poza murami miasta kościele pw. św. Ducha pojawiają się w 1385 roku. Już wówczas istniał przy nim przytułek dla starców i chorych zwany szpitalikiem św. Ducha. Fundatorem świątyni był zarząd miejski. Obiekt w obecnie nam znanej formie to już trochę starsze dzieje- murowany obiekt powstał w połowie XV wieku, będąc następnie przebudowanym w 1615 roku, a następie odbudowanym po niszczycielskim najeździe Szwedów w 1698 roku. Na profilowanej belce tęczowej z 1695 roku ustawiono barokowe rzeźby Chrystusa na krzyżu, Matki Boskiej Bolesnej i św. Jana z 2. ćwierci XVII wieku.
Kościół pw. Pana Jezusa
Początków znajdującego się tutaj klasztoru Dominikanów należy szukać w 1410 roku. Założenie powstało dzięki staraniom mieszczan i dominikanina Jana Biskupca za zgodą króla Władysława Jagiełły. Niespełna 100 lat później całość spłonęła, została odbudowana i…znów została zniszczona w wyniku najazdu szwedzkiego. Po 1666 roku starosta kościański Melchior Gurowski ufundował w tym miejscu kaplicę. Jak głosi miejscowe podanie podczas jednej z mszy świętych Chrystus ze znajdującego się w klasztorze krzyża przemówił: „Sprawiedliwie sądźcie, synowie ludzcy”. Z tą chwilą krzyż umieszczono w ołtarzu głównym i rozpoczęto oddawać mu szczególną cześć. Koniecznie trzeba dodać, że pierwotny kościół i klasztor pw. św. Mikołaja został rozebrany po kasacie zakonu w połowie XIX wieku. To, co dzisiaj oglądamy to efekt rozbudowy kaplicy Gurowskiego z lat 1905-1908. Po odzyskaniu niepodległości całość przejęli Redemptoryści. Obecnie istniejąca świątynia jest pod wezwaniem Pana Jezusa.
Kaplica pw. św. Zofii
Pierwszy budynek Zgromadzenia ss. Miłosierdzia powstał na przełomie XVIII oraz XIX wieku. W połowie XIX wieku rodzina Chłapowskich ufundowała przy budynku sióstr w 1864 roku nowy szpital, który nazwano „Domem chorych i sierot św. Zofii”. Rozbudowa obiektu o dodatkowe skrzydło nastąpiła już sześć później. W 1878 roku do istniejącego kompleksu dobudowano kaplicę św. Zofii, która ostateczny wygląd uzyskała w 1908 roku. Taka też data widnieje nad głównym wejściem.
Dawny klasztor Bernardynów
Drugi z kościańskich klasztorów, znajdujący się przy obecnym Placu Paderewskiego, szczęśliwie przetrwał do naszych czasów. Imponujące budowle wzniesiono w latach 1605-1611 na miejscu drewnianych budowli z 1456 roku. Po kasacie zakonu w 1830 roku nastąpiła poważna przebudowa z przeznaczeniem na dom poprawczy, a później także na szpital wojskowy. W 1893 roku utworzono tutaj zakład dla psychicznie chorych, a kilka lat później na miejscu klasztoru i ogrodów klasztornych sanatorium dla nerwowo chorych. Do dzisiaj obiekt pełni funkcję lecznice tj. Wojewódzkie Szpital Neuropsychiatryczny im.Q Oskara Bielawskiego.
Planujesz zwiedzanie miasta? Nocuj w Kościanie i okolicach!
Zadanie publiczne pn. „WOW- Wiedza o Wielkopolsce” jest współfinansowane ze środków Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu – Departament Edukacji i Nauki w ramach otwartego konkursu na realizację w formie wspierania zadań publicznych Województwa Wielkopolskiego w dziedzinie edukacji w roku 2021.
Drogi miłośniku Wielkopolski, jest mi bardzo miło mi, że odwiedzasz moją stronę! Jeśli pomogłem Ci znaleźć potrzebne informacje, inspiracje do dalszych podróży lub po prostu spodobało się Tobie, to co robię, będę wdzięczny, gdy wesprzesz mnie stawiając mi wirtualną kawę. Takie wsparcie pomaga mi dalej kontynuować mój projekt. 
