Szamotuły

Szamotuły to miasto położone w powiecie szamotulskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej, położone nad rzeką Samą na Pojezierzu Wielkopolskim. Pierwsza wzmianka źródłowa o osadzie Stare Szamotuły pochodzi z 1231 roku. Przed 1257 roku otrzymała ona od Przemysła I prawo do odbywania targów. Na południe od osady Szamotulskich powstała nowa osada, która rozwinęła się w dzisiejsze miasto. Szamotuły znane są przede wszystkim z zamku Górków.

Legenda

Dawno temu w zamku w Szamotułach mieszkał książę, który miał jedyną córkę Halszkę. Była to piękna dziewczyna o niezwykle dobrym sercu, którą kochali wszyscy poddani. Halszka oddała swe serce ubogiemu młodzieńcowi, wiedziała jednak, że ojciec nigdy nie zgodzi się na ich ślub. Dlatego pewnej nocy wymknęła się z zamku i uciekła wraz ze swym wybrankiem. Długo uciekali przez lasy, marząc o wspólnym życiu, jednak w końcu dopadła ich książęca pogoń. Młodzieniec zginął od strzały, a Halszkę zabrano z powrotem do zamku.

Rozwścieczony jej występkiem ojciec rozkazał założyć jej na twarz czarną maskę i odziać ją w czarne szaty, aby nikt już nie podziwiał jej urody. Potem dziewczynę zamknięto w zamkowej wieży, skąd przez wiele dni rozlegał się jej rozpaczliwy szloch za utraconą miłością. Podobno do dziś w księżycowe noce na zamku w Szamotułach można spotkać zjawę odzianą w czarne szaty. Najstarsi mieszkańcy mówią, że to właśnie Czarna Księżniczka wraca do miejsca swej udręki. Zaś wieża, w której okrutny ojciec zamknął córkę nazywana jest Basztą Halszki lub Wieżą Czarnej Księżniczki.

Zamek Górków

Pierwszy zamek w Szamotułach powstał w zupełnie w innym miejscu – w południowej części miasta.  Początków obecnego zamku należy zapewne szukać w XV wieku. Założenie zamkowe rozbudował w stylu gotyckim Łukasz II Górka w latach 1513-1518. Wówczas była to jedna z najważniejszych siedzib obronnych Wielkopolski. Rozpoczęte przez ojca inwestycje z powodzeniem kontynuował jego syn Andrzej Górka, w czym wspierał go poznański architekt Jan Czetterwan. Początek XIX wieku to okres znacznego zubożenia majątku i problemów finansowych ówczesnych właścicieli- Mycielskich. W tym czasie zamek wizytował hr. Ed­ward Raczyński: Zamek w Szamotułach, lubo porównać się nie może z okazalszymi tego rodzaju budowlami w Wielkopolsce, godzien jest przecież uwagi z powodu, że zachował swój pierwiastkowy kształt i rozporządzenie. Stojąca na dziedzińcu baszta, Wieżą Czarnej Księżniczki zwana, jest budowlą z tegoż wieku, co i zamek; tworzyła ona zewnętrzną jego obronę wraz z kilkoma innymi, których dziś ślady ledwie zostały (…). Gotycki charakter budowla straciła podczas remontu w 1870 roku, który przeprowadziła książęca rodzina Sachsen Coburg Gotta.  Po odzyskaniu niepodległości Szamotuły zostały przejęte przez Skarb Państwa i w znacznej mierze rozparcelowane. Zamek był dzierżawiony przez prywatne osoby aż do wybuchu II wojny światowej. Wówczas w jego wnętrzach umieszczono okupacyjną administrację a w baszcie siedzibę organizacji Hitler Jugend. Rekonstrukcję w historycznym kształcie i z wykorzystaniem zachowanych fragmentów przeprowadzono w latach 1976-1990.

W głównym budynku powstało muzeum, gdzie prezentowane są wnętrza siedziby magnackiej. Zobaczymy tam wysokiej klasy meble, przedmioty dekoracyjne i codziennego użytku, bogate tkaniny, dywany, porcelana chińska i zachodnioeuropejska, zegary i rzeźby. Niezwykle cenny jest zbiór związany ze sztuką cerkiewną, w tym około 200 ikon.

Szamotulska baszta to najstarszy i najlepiej zachowany obiekt dawnego założenia zamkowego. Ceglaną wieżę wzniesiono w XV wieku na planie prostokąta o wymiarach 8,25 x 10,75 metrów jako budowlę obronną. Pełniła też funkcję bramy wjazdowej. W roku 1518 wieża została przystosowana do celów mieszkalnych.  Z wieżą wiąże się słynna legenda o Elżbiecie z Ostroga, zwanej zdrobniale Halszką podana we wstępie.

Drogi miłośniku Wielkopolski, jest mi bardzo miło mi, że odwiedzasz moją stronę! Jeśli pomogłem Ci znaleźć potrzebne informacje, inspiracje do dalszych podróży lub po prostu spodobało się Tobie, to co robię, będę wdzięczny, gdy wesprzesz mnie stawiając mi wirtualną kawę. Takie wsparcie pomaga mi dalej kontynuować mój projekt.